Beqir SINA – New York
Veprimtaria e tij letrare në harkun 45 vjeçar ka disa shkallë zhvillimi. Ai e nisi me poezinë, zhanër mbas të cilit i mbeti besnik gjithë jetën, kurse gjatë viteve të fundit u përqendrua shumë tek proza. Kërkimet akademike të Camajt, u përqendruan në gjuhën shqipe dhe dialektet, në veçanti të atyre në Italinë jugore.
NEW JERSEY : Çezar Ndreu, biri i një familje shumë të madhe shqiptare, nga Dibra, nipi i Isa Ndreut – atdhetarit tonë të madh, patriot dhe intelektual i njohur në mërgim, ka sjellur në 25 vjetorin e vdekjes së Martin Camaj, fotografitë origjinale, të mara prej gazetës së parë shqiptare, në Itali “Shejza”.
“Sot, bëhen 25 vjet, nga vdekja e shkrimtarit dhe albanologut shqiptar, Martin Camaj në Mynih, thotë, Çezar Ndreu,” duke publikuar në llogarin e tij, Facebook, këto fotografi që janë të marra nga koleksionet e gazetës “Koha e Jonë”, gazeta e Isa Ndreut, këtij kollozi i madh i emigracionit në diasporën shqiptare, i cili vdiq, në Firence të Italisë, duke lënë në kujtesën e bashkëatdhetarëve, imazhin një personalitetit të shquar, për kumtin atdhetar, frymën kombëtare dhe aktivitetet e organizuara, në lëvizjet plitiko-shoqërore të emigrantëve në diasporë, përgjatë më shumë se gjysëm shekulli”.
Kërkimet akademike të Camajt u përqendruan në gjuhën shqipe dhe dialektet, në veçanti të atyre në Italinë jugore.
Veprimtaria e tij letrare në harkun 45 vjeçar ka disa shkallë zhvillimi. Ai e nisi me poezinë, zhanër mbas të cilit i mbeti besnik gjithë jetën, kurse gjatë viteve të fundit u përqendrua shumë tek proza.
Martin Camaj (1925-1992), ishte një gjuhëtar shqiptar, shkrimtar dhe folklorist. Ai konsiderohet si një nga autorët më të mëdha të prozës moderne shqiptare. Romani i tij “Rrathë” është konsideruar të jetë romani i parë psikologjik në gjuhën shqipe.
Martin Camaj – lindi në Temal – Dugagjinë, Rrethi i Shkodrës, pjesa më në veriperëndim të Shqipërisë, më 21 korrik 1925.
Ai ka studiuar fillimisht në Kolegjin -Jeuzit Saverian të Shkodrës, dhe më pas në Universitetin e Beogradit.
Më pas Camaj punoi si profesor të gjuhës shqipe në Universitetin Sapienza të Romës, ku ai bëri hulumtime, duke përfunduar studimet e tij pasuniversitare në gjuhësi në vitin 1960.
Në 1957 ai u bë redaktor i përgjithshëm i revistës Albanologjik Shejzat botuar në Romë.
Ndërsa, vitin 1961, ai u vendos në Mynih dhe aty për herë të parë, ai ka punuar si lektorë në Universitetin Maximilian Ludëig të Mynihut, dhe në vitin 1964, Camaj u bë një Privatdozent.
Ndërkaq, vitin 1970, ai fitoi rang më të lart atë të profesorit, dhe deri në vitin 1990, ai ishte një profesor i Albanologjisë në të njëjtin Universitet.
Martin Camaj, ishte për 22 vjet një banor i adoptuar i qytetit klasik Lenggries, të Bavarisë, shumë afër Mynhen, që nga 1970, deri sa profesor Camaj vdiq më 12 mars 1992.
Veprat Camajt, sipas studiesve sillen rreth temave që kërkonin të shushpurijnë traditën dhe vetminë, që ai na e sjellë si një humbje të njeriut.
Librat e tij të parë janë:”Nji fyell ndër male (A flute in mountains) dhe “Kanga e Vërrinit” , “Këngë nga kullotat fushore”(Song of the loëland pastures), që u botua në Prishtinë në vitin 1953 dhe 1954 respektivisht.
Më pas kemi librin e tij e parë me proza, ai ishte “Djella”, botuar në Romë më 1958.
Sakaq, romanin e tij të ardhshëm “Rrathë” (Circles), që u botua në Mynih në vitin 1978, e pamë të vlerësohet si vepra më e madhe Camajt, e cila i mori atij pesëmbëdhjetë vjet për të përfunduar dhe të konsiderohet si romani i parë psikologjik, i shkruar në gjuhën shqipe.
Ky roman, është i ndarë në tre ciklet e përbërjes: ujit, zjarrit dhe gjakut, të cilat simbolizojnë tema periodike metafizike dhe sociale.
Në vitin 1981 u botua një përmbledhje me titull Shkundullima (Quaking) që përfshinte pesë tregime dhe një të jetës së vet Camajt. Romani i tij i fundit Karpa, i cili u botua në vitin 1987 në Romë, është një punë dystopian vendosur në 2238 faqe.
