Vizioni i Gjashtë Bashksitë Lokale te Anës së Malit, Shoqates Ora dhe Qendres për Kulturë Ulqin per Shasin
Qytetit i vjetër i Shasit të ruhet, mbrohet dhe rivitalizohet Qytet Muze në kuader të Parkut Arkeologjik
Bashksia lokale e Katerkolles, Shoqata Ora dhe Qendra për kulturë Ulqin më datë 11. 02. 2017 ne zyren e Bashksise Lokale te Katerkolles organizuan takimin për Qytetin e Vjetër të Shasit me temë: Rritja e masave mbrojtese dhe venia ne administrim te plote te lokalitetit arkeologjik të Shasit
Në këtë takim te pranishmit vune ne dukje rendesine e madhe te trshegimise kulturore dhe historike te qytetit të Shasit per treven e Anës së Malit dhe gjithe Komunen e Ulqinit.
Vizioni i keti takimi eshte miratuar prej Gjashte Bashkesive Lokale te Anes se Malit dhe i eshte deleguar Kuvendit te Komunes se Ulqinit.
Ne analizen qe u be prej diskutimeve te pranishmive u vu ne dukje se Ana e Malit perfaqëson treven e lashte me histori autoktone me kronologji historike 8.000 vjecare.
Trashegimia kulturore materiale dhe jomateriale e lokalitetit arkeolohjik te Shasit ne pjesen e tokes dhe hapsiren nenujore te liqenit perfaqson vlera te medha kulturore te popullsise autoktone te Anes se Malit me vlera universale te mbrojtura me ligj dhe ne pronesi te Komunes se Ulqinit.
U theksua se burimet histriografike, deshmit arkeologjike, trashigimia etnografike, legjendat dhe mitet e Shasit te ruajtura brez pas brezi prej popullsise autoktone anamalase tregojne se qyteti i vjeter i Shasit perfaqson qendren urbane te Anes se Malit me vlera te spikatura në Komunë të Ulqinit dhe trashegimine botrore. U theksua po keshtu se duhet te pershpejtohet hartimi i dosjes per nominimin e Shasit ne UNESCO.
Angazhimi i treguar i popullsise se Anes se Malit për ruajtjen e trashigimisë historike, arkeologjike dhe legjendave të Shasit brez pas brezi që prej kohrave të lashta tregon vetedijen e larte te popullsise anamalase per te mbrojtur historine e vendit tone.
Kontributi i dhen prej gjashtë bashksive lokale te Anes se Malit dhe Shoqates ORA per organizimin e manifestimit Pranvera në Anë të Malit dhe per mbrojtjen e qytetit te vjeter te Shasit prej tendencave te qarqeve te caktuara gjatë dhe pas përiudhes së viteve të ’90-ta.
U theksua se ne keto rrethana te veshtira u themelua shoqata Ora e cila vazhdoi në traditën anamalase te ruajtjes se trashigimise kulturore te qytetit te Shasit.
Ne vitin 2004 Shoqata Ora ne bashkpunim me gjashte bashksite lokale te Anes se Malit themelojne manifestimin zyrtar te qytetit te vjeter te Shasit te quajtur Pranvera ne Ane te Malit.
Me aktivetet kulturore të organizuara në kuadër të manifestimit zyrtar të qytetit të vjetër të Shasit të karakterit mbarëpopullor – Pranvera në Anë të Malit – prej shoqates Ora, gjashte bashksive lokale te Anes se Malit dhe Komunes se Ulqinit u be rivitalizimi i lokaliteti arkeologjik te Shasit – me te gjitha monumentet kulturore-historike te tija, ne vitin 2007 u organizua sesioni shkencor kushtuar Shasit dhe ne vitin 2008 shoqata Ora, ne bashkpunim me Muzeun me Ulqinit beri konzervimin e eksponateve me reprezentative te nxjerra prej ekspedites arkeologjike te zhvilluar ne Shas ne vitin 1985.
Ne takim u diskutua dhe per ceshtjen e konzervimit te Shasit ku u theksua se institucionet e interesuara per Shas duhet te marrin gjithnje miratimin e institucioneve lokale me qen se i gjithe lokaliteti eshte ne prone dhe administrohet prej Kuvendit te Komunes se Ulqinit.
Në takim u theksua qartë se duke u nisur prej Ligjit për Mbrojtjen e të mirave kulturore i cili definon se:
Qellimi i mbrojtjes i te mirave kulturore është:
- ruajtja dhe avancimi i të mirave kulturore dhe përcjellja e tyre brezave të ardhshëm në formën autentike
- krijimin e kushteve për mbijetesën e të mirave kulturore dhe të ruajtjes së integritetit te tyre
- sigurimin e shfrytëzimit të qendrueshëm të mirave kulturore me qellim përparimin njerzor dhe jetës kualitetive
- përhapjes se diturive për vlerën dhe rëndësin e të mirave kulturore
- ruajtjen e diversitetit ndërkulturore përmes përmirsimit të gjendjes dhe vlerave së të gjitha llojeve të të mirave kulturore, kujdesja për kreativitet dhe të kuptuarit e kulturave të ndryshme dhe shtresave kulturore si dhe promovimin e dialogut në mes kulturave dhe religjoneve
- krijimin e kushteve që të mirat kulturore, në përputhje me qellimin e tyre të sherbejë në permbushjen e nevojave kulturore, shkencore dhe edukative të individëve dhe të shoqerisë
- parandalimi i veprimeve dhe aktiviteteve që mund të ndryshojnë pamjen, funksionin, vecorit, domethënjen ose rëndësinë e të mirës kulturore
- parandalimin e trafikimit të paligjshëm dhe transferimin e objekteve kulturore
shihet qarte se miratojnë dhe argumentojnë në mënyr shkencore qëndrimet që ka mbajtur popullsia anamalase në vazhdimsi si dhe institucionet e këtij takimi për qytetin e vjetër të Shasit.
Pas diskutimeve te keti takimi u arrit ne keto perfundime:
Duke u nisur prej ndjenjes se popullsise se Anes se Malit, parimeve ligjore, rezultateve të gërmimeve arkeologjike, dëshmive historiografike, sesionit shkencor të organizuar për Shasin, aktiviteteve te vazhdueshme të organizuara nga Bashksia Lokale e Katerkolles, Muzeut te Ulqinit, shoqatës Ora dhe Komunës së Ulqinit, tregimeve dhe legjendave mbreselenese me vlera unike per Shasin theksojmë se:
- të gjitha monumentet kulturore-historike dhe strukturat urbane e qytetit te Shasit të mbrohen dhe të trajtohen përmes konzervimit duke mos ndryshuar pamjen e tyre dhe duke ruajtur autententicitetin dhe integritetin e tyre.
- te gjitha monumentet kulturore-historike dhe strukturat urbane te Shasit, për të cilat studimet arkeologjike kanë dëshmuar se janë monumente kulturore-historike të karakterit arkeologjik me shtresime kulturore të periudhave të gjata historike, të vazhdohet të trajtohen dhe pershtaten me parime dhe kritere shkencore për pavione arkeologjike.
- Për rritjen e cilsisë së mbrojtes dhe ruajtjes së lokalitetit të Shasit të bëhet konceptimi zonës historike te Shasit PARK ARKEOLOGJIK në kuadër të të cilit qyteti i vjetër i Shasit të rivitalizohet QYTET MUZE, që do të thotë që të gjitha monumentet kulturore-historike të këti lokaliteti të trajtohen dhe përshtaten gjithnjë e më tepër prej konzervimeve dhe hulumtimeve arkeologjike cilsore për kryerjen e veprimtarise muzeore ashtu sic dhe jane te definuara me ligj.
- Artefaktet arkeologjike të qytetit të vjetër të Shasit, qendër urbane integrale e Anës së Malit, duhet që të kthehen në vendin e tyre te origjinës, që do të thotë se duhet te kthehen në qytetin e vjetër të Shasit për ekspozim.
- Ne Qytetin Muze te Shasit do te behet prezantimi i gjithe trashegimise kulturore arkeologjike, etnografike dhe historike duke u bere keshtu prej destinacioneve me te rendesishme turistike.
- Për realizimin e pikave të cekura Muzeu i Ulqinit, gjashtë Bashksitë lokale të Anës së Malit dhe shoqatass Ora nën patronatin e Komunës së Ulqinit mbi parimet thellsishtë shkencore dhe ligjore të hartoj planin e veprimit për vënien në administrim të plotë të lokalitetit arkeologjik të Shasit, duke vendosur manifestimin zyrtar të qytetit të vjetër të Shasit PRANVERA NË ANË TË MALIT të organizuar prej shoqatës Ora në axhendën zyrtate te Muzeut te Qytetit të Vjetër të Shasit
Në takim për projektin e konservimit të monumentit të karakterit arkeologjik dhe historik pranë hyrjes veriore të kalasë së Shasit theksojmë se masat e konservimit të monumentit kulturor pranë hyrjes veriore të qytetit të sipërm të Shasit të parashohe:
- ruajtjen e integritetit dhe autencitetit të monumentit duke mos ndryshuar pamjen e monumentit
- valorizimin e të gjitha shtresave arkeologjike të monumentit
- dedikimin e monumentit për muze, gjegjsisht që objekti pas konzervimit të vazhdoi të kryej funksionin e pavionit arkeologjik, që do te thotë të mos ndryshoi destinicionin që ka
Këto masa konzervimi do të nxirrnin këtë monument arkeologjik dhe historik të Anës së Malit me vlera te medha historike ne shkall botrore, se bashku me të gjithë trashigiminë kulturore të qytetit të Shasit.
Me kete vizion per Qytetin e Vjetër te Shasit do te arrihet konceptimi i Shasit ne PARK ARKEOLOGJIK DHE NATYRORE ME MONUMENTET DHE HAPSIRAT URBANE MUZE qëndrim ky i shprehur ne vazhdimsi prej forumeve shkencore dhe i miratur me te gjitha Planet Hapsinore te Komunes se Ulqinit.
Ky konceptim i zones arkeologjike të Shasit do të sillte:
- ruajtjen e autenticitetit dhe integritetit të lokalitetit arkeologjik të Shasit
- prezantimin e të gjitha shtresave kulturore dhe deshmive arkeologjike dhe historiografike të lokalitetit
- hulumtimin shkencor permes ekspeditave cilësore te Shasit sot dhe prej brezave që do të vijnë
- krijimin e një ambienti të hapur për publikun e gjër.
