Nga Prespa, Beqir SINA
Tokat shqiptare aty ky gjallon “Mbretëria” e zogjve të liqenit, florës dhe faunës së më të bukur në të gjithë rajonin
PRESPA :Nëse për ndonjë arsye, këto ditë vere ke vendosur të bësh një udhëtim të bukur në viset shqiptare, merr rrugën që të çon në tre shtete, të ndara këto në mes tyre me të njëjtin pikë-kufitare, në një liqen të vogël dhe të vetëm, Liqeni i Prespës.
Kështu të bie rasti të vizitosh Prespën, një rajon modest ballkanik, ky, i cili lidhet veri me Shqipërinë – veri lindore, më në veri me Greqinë – veri perendimore, dhe më lart me Maqedoninë – jug perëndimore.
Bukuria mahnitse, flora dhe fauna e pa fund dhe kthejlltësia e ujit të liqenit të tij do të prekë shpirtin tuaj, ndërsa hapja e saj do t’ju zbulojë sekretet e natyrës për të cilat janë folur për vite me radhë.
Në Luginën e Prespës janë dy pjesët e ndara të ujit të liqenit: liqeni i Vogël Prespa dhe Liqeni i Madh i Prespës, ku në triangël janë kufijtë e Maqedonisë, Shqipërisë dhe Greqisë, që takohen në një pikë kufitare me ujra territoriale që është edhe kufir zyrtar mes tre shteteve diku në ujërat e Liqenit të Madh të Prespës.
Ky i fundit ka një sipërfaqe prej 284 kilometra katrorë, me një thellësi që arrin 54 metra. Është 853 metra mbi nivelin e detit dhe konsiderohet si një nga liqenet më të pastra në botë. Nga sipërfaqja e përgjithshme e liqenit, 65% i takojnë Maqedonisë ( fshatrave shqiptare), 18% në Shqipëri dhe 17% në Greqi.
Kurse, Liqeni i Prespës së Vogël ka një sipërfaqe prej 45 kilometrash katrorë dhe me një thellësi prej 59 metrash, është 3 metra më thellë se fqinji i saj më i madh. Pjesa më e madhe e liqenit më të vogël është në Greqi, edhe pse një pjesë e vogël e saj ndodhet në Shqipëri.
Liqenet shtrihen në një luginë tektonike të rrethuar nga malet: Baba në lindje, Galicica dhe Petrinska në perëndim dhe veriperëndim, dhe Suva Gora në jug.
Si u morën liqenet emrin e tyre
Njerëzit që kanë jetuar pranë liqenit të Prespës krijuan një numër të madh të legjendave dhe sagave për të shpjeguar formimin e ujërave të liqenit dhe se si ata erdhën për t’u quajtur atë që ata janë.
Sipas një prej këtyre, Car Samuil kishte një vajzë me emrin Prespana, e cila pas vdekjes së babait të saj jetonte në Carev Dvor, një fshat pranë liqenit. Bukuria, mençuria dhe guximi i saj ishin të njohura për të gjithë, dhe lajmi i saj kishte arritur edhe një fisnik bizantin, i cili, sipas disa, ishte Car Basil II.
Ai kishte vendosur të kërkonte babain e Prespanës për martesë dhe erdhi për të me një numër të mijëra njerëzve. Megjithatë, Prespana nuk pranoi të bëhej gruaja e armikut të babait të saj të vdekur, dhe për të shmangur atë fat, ajo u hodh në liqenin që më vonë mori emrin e saj.
Ishulli i Qytetit të Golemit, një ishull shkëmbor që ngrihet si një ajsberg i gjelbërt në mes të liqenit të Prespës.
Çka e bën kështu Liqenin e Prespës, gjithashtu të famshëm për ishullin e vetëm në Maqedoni, i quajtur Qyteti i Golemit (Big City). Plazhet e fshehura të ishullit dhe shkëmbinjtë janë arsyeja kryesore pse turistët e vizitojnë atë me anije. Nga një distancë, ishulli duket si një shkëmb i madh që ndoshta ishte pjesë e maleve të afërta – për shkak të një tërmeti të fortë ai u nda, ndoshta gjatë të njëjtës periudhë kur liqeni u formua pas lëvizjeve tektonike, thonë legjandat e këty liqeneve.
Një gjë e rrallë natyrore, ishulli ka një sipërfaqe prej rreth 2 kilometra katrorë dhe është e mbrojtur me ligj, duke qenë pjesë e Parkut Kombëtar të Galicicës. Është gjithashtu një vend i rëndësishëm arkeologjik, me mbetjet e banesave, kishave dhe një nekropoli.
Mbretëria e zogjve të liqenit
Liqeni i Prespës është shtëpia e përkohshme e pelikanëve të mëdhenj që migrojnë atje çdo vit, duke qëndruar nga prilli në tetor. Turistët kanë një mundësi të jashtëzakonshme për të shijuar fluturimin e sinkronizuar të shpendëve mbi liqen dhe për të vëzhguar metodat e tyre të gjuetisë interesante. Liqeni i Prespës është gjithashtu shtëpia e mjellmave të zbutura që shtojnë një prekje të bukurisë ekstra në vendosjen spektakolare të liqenit.
Mbasi, Liqeni i Prespës, është një nga zonat tërheqëse turistike të Ballkanit, përvec bukurive të jashtëzakonshme natyrore, ai shquhet për florën dhe faunën mjaft të pasur. Aty ka rreth 1500 lloje bimësh, më shumë se 40 lloje gjitarësh, ndër to ujku, ariu i murmë, lundra, 11 lloje amfibësh, 22 lloje zvarranikësh, 261 lloje zogjsh dhe23 lloje peshqish. Në Prespë jeton edhe pelikani dalmat me përqëndrimin kryesor në Prespën e vogël si dhe shtatë lloje ravacafkash. Prespa ka gjithashtu edhe 30 monumente të kulturës bizantine si dhe një numër mjaft të madh të veprave të antikitetit.
Liqeni gjithashtu ka peshk të bollshëm, sidomos karpusi i famshëm i Prespës dhe i zymtë i Prespës. Peshqit e tjerë të zakonshëm që gjenden aty janë “kërriçi” i Prespës, barboni, dhe Presa e Prespës.
Uji kristalt si pika e lotit, plazhet me rërë, shumë ditë me diell, netët e ftohta romantike nën hënën e shndritshme janë të gjitha arsyet shumë të mira për të vizituar Prespën dhe Liqenin e Madh të Prespës.
Në liqen derdhen disa përrenj të vegjël, ndërsa ai vetë nuk ka rrjedhje sipërfaqësore.
Liqeni rrethohet me male të larta mbi 2000 m lartësi. Me sipërfaqe 318.9 km2 për nga madhësia llogaritet menjëherë pas Liqenit të Shkodrës dhe atij të Ohrit, por me 853 m lartësi mbidetare ai është liqeni më i lartë në trojet shqiptare.
Zona e quajtur Prespa, dhe që thirret nga të gjithë presparë, është e rrethuar nga të gjitha anët më së shumti nga fshatrat shqiptare, në të dy anët e kufirit shqiptaro-shqiptar, që e kufizon atë me Maqedoninë.
Njëra prej komunave e cila është më e madhja, është Resnja një komunë kjo e vendosur në trevën etnografike dhe gjeografike të quajtur Prespë.
Në kohët e kaluara, krahina historike e Prespës ishte e njohur me ndarjet gjeografike si Prespa e Sipërme, Prespa e Madhe dhe Prespa e Vogël
Ky territor është pjesë e një rajoni më të madh historik, i quajtur gjithashtu Prespë, e cila shtrihet edhe në Shqipëri dhe Greqi.
Komuna e Resnjës është përfshirë në rajonin statistikor të Pellagonisë. Në rajonin e saj ndodhet Liqeni i Prespës. Brenda kufijve të Republikës së Maqedonisë, Komuna e Resnjës kufizohet me Komunën e Ohrit në perëndim dhe me Komunën e Demir Hisarit në veri-lindje, edhe me Komunën e Manastirit në lindje. Në jug-lindje, komuna kufizohet me Greqinë dhe Qarkun e Follorinës. Kurse në jug-perëndim kufizohet me Shqipërinë, dhe rrethin e Korçës. Qendra urbane dhe administrative e komunës është Resnja, e cila gjendet në veri.
Nga Prespa, është dhe filantropisti i madh , veprimtari i shquar i komunitetit shqiptar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, banori i një nga shtetet më të pasura amerikana të Teksasit, Nazar Mehmeti quhet, dhe jeton në Dallas
Ai është shqiptari i Amerikës, që së bashku me disa shokët e tij, të ngushtë që ka ai nga Kosova, Maqedonia, Mali i Zi, kan dhuruar mbi një milon dollar, për luftën për çlirimin e Kosovës, UÇK-ën, dhe luftën në Maqedoni në 2001.
I lindur në Komunën e Resnjes – Prespë, ai u vendos në SHBA në një moshe të re, duke arritur që në moshën tre dhjete vjecare, të bëhet një nga shqiptarët më të pasur të SHBA.
Nazari,është pronar restorantesh dhe klube nate të njohura në gjithë Dallasin, i cili në shtetin më fundor të SHBA , ka qenë gjithmonë dhe një pjestar aktiv i komunitetit.
Shtypi shqiptar i Maqedonise nuk ka harruar te kujtojë në ndihmat e tij edhe atë me një shifër të konsiderueshme, që ai ka dhënë athere edhe per Universitetin e Tetoves.
Vitin e kaluar në Nju Jork, u shfaq dhe u nderua me një çmim në festivalin e javës së filmit shqiptar, Albanian Week Festival, një dokumentarë emocionues, që bashkoi shumë vlera të këtij “institucioni” të humanizmit, të veprimtarit e biznesmenit të suksesshëm presparë në Dalllas, zotit Nazar Mehmeti
Mbas përfundimit të Javës së Filmit Shqiptarë në Nju Jork, në kuadër të ndarjes së çmimeve, vetë organizatorja dhe themeluesja e këtij festivali – producentja e njohur nga Kosova, në SHBA, Mrika Krasniqi, i ka dorzuar të në Producers Club Theater – protagonistitit të filmit dokumentar “Humanisti Heshtur” , filantropistit Nazar Mehmeti – çmimin “The best Documentar” – “Dokumentari më i mire”.
Një dokumentar 20 minuta (HD), ky , i cili i përket një seriali prej 8 dokumentarësh, të realizuar nga Merita Çoçoli, gazetare, aktore teatri, dhe prodhuese e dokumentareve, sidomos, ato, për perlën e kësaj treve shqiptare, Prespën me njerëzit e mrekullueshem të saj – ata që janë edhe të suksesshëm, kurbetqarët, që me dekada janë derdhur nëpër rrugët e botës.
Dokumentari “Humanisti Heshtur” shfaqur në Producers Club, njëra prej kinemave të vetme shqiptare, shumë afër me Broadway, e famshëm, të administratorit dhe pronarit të saj shqiptar Fredi Tollja.
Në këtë shfaqje e cila u dha vetëm 3-4 rrugë, larg nga Broadway – dhe Times Square, u mblodhën disa miq dhe shok të ngushtë të Nazar Mehmetit, bile edhe nga ata që kishin udhëtuar së bashku me të, prej Dallasit, Ismet Smajli dhe Ylber Korça. Miku i ngushtë i tij, deputeti Fatmir Mediu, kryetar i Partisë Republikane, veprimtari i dalluar Elmi Berisha dhe zyrtari nga Kosova Dr. Naim Dedushaj, kryetari Këshillit Shqiptarë Amerikanë, Haxhi Dauti- si dhe biznesmeni i suksesshëm nga Austria, Argëtim Hani, dhe disa miq e shok të tjerë, bashkëvendas, të Nazar Mehmetit nga Waterbury.
