Nga Argëzon SULEJMANI
- Fabula e Poçarit të Stambollit, poezisë së mirënjohur të Dritëro Agollit, thuajse ka hyrë në hojet e legjendave të botësisë shqiptare. Ndjenja melankolike e poçarit që nuk mërzitet nga thyerja e një poçi të tregtuar, pasi ka dëgjuar blerësin të flasë (të fyejë) në gjuhën shqipe, është thënë bukur e ndjeshëm nëpër recitale, këngë e dokumentare të ndryshëm. Poçari që ligështohet e përgjërohet, në emër të Besës, për një sharje më shumë në gjuhën amtare, besoj vjen secilën herë e më prekës në shqisat që ndiejnë shqip. Sharjet, mallkimet, qortimet ose si do që do të mund t’i quanim shprehjet me përmbajtje të ngjashme, i bëhen relike një gjuhe që po heqë shpirt. Shkëputje: kalldrëmit të Tivarit të vjetër, një zonjë rreth të gjashtëdhjetave, e qorton mbesën e vogël bashkëshoqëruese me, të shitoftë zana. Vajza e vogël, që në shqip të rruqë krahët e buzëqeshë, mërzitet e mrrolet pas qortimit të zonjës, çka lë të kuptohet mbi përdorimin e shpeshtë të asaj fraze nga gjyshja, siç për grahmat e fundit të shqipes në atë familje. Të Zotit jemi dhe tek Ai do kthehemi.
- Pas vendimit të qeverisë së Kosovës për vendosjen e flamujzëve të origjinës poshtë secilit artikull ushqimor e jo ushqimor, dyqanet e marketet nëpër kryeqytet të japin ndjesinë e arenës olimpike apo sallës së eurosongut. Flamujz apo flamujth në të katër anët. Një vend ideal për të mbajtur një orë gjeografie fillorenësh. Marrë përsipër të luajë mësuesin përpara djalit tim trevjeçar. Ai njeh tanimë pak flamuj dhe ky është një rast i mirë për të mësuar duke tregtuar, secilën ditë, nga një emër të ri shteti. Kosova, sigurisht, për të nuk është shteti më i ri në botë. Atë ia ka mësuar e ëma ndër të parët. Bashkë me shqiponjën që hamendet se cilit shtet duhet t’ia mëveshë. Kjo është e parëndësishme, është gazmore dhe le të vazhdojë të jetë kështu sa më gjatë. Pasi kemi hyrë në një nga megamarketët e shumtë, pushtohemi nga flamujt e vegjël dhe zhurma përcjellëse e shopingut, ku mungojnë veç vuvuzelat të të rikthejnë plotësisht në botërorin e futbollit të vitit 2010. Nisë të shpjegoj që këta janë flamuj, përsëritem flamuj, flamuj… Kujtohem ta thjeshtëzoj pak shumësin e ngatërruar me, flamurat. Mesazhi kaloi. Nxënësi përsëritë me zë, flamurat, flamurat, flamurat. Një njësh sa dera për mësuesin. Ecim tutje. Në sfond përcillemi nga fjala e mësipërme që përsëritet si refren repi e që më shtynë në kohë dhe më shfaqë nxënësin tim të dyzuar me një performues që të mërzitë së thëni, papuqe guqi, papuqe guqi… Urat-flamurat, urat-flamurat… Një nga punëtorët e vërenë hutinë tonë lodhëse dhe afrohet me mirësjellje me, si mund të ju ndihmoj. Unë nuk flas. Më vjen turp t’i them se çka po kërkoj. E di që do qeshte me të madhe po t’i rrëfej se çka po kërkoj. Unë kërkoj shqiponjën. Që t’ia tregoj nxënësit tim. Që t’ia rrëfej e ta bëj të lumtur. Ai do brofte me: urra, që mbase nuk është ndonjë shprehje e kohës, kohës që ka mekanizuar e materjalizuar gjithçka, mbi kurrizin e njeriut. Vazhdoj endjen. Shqiponjën nuk e gjej dot. Tanimë kam bindjen që vet do brohoras po ta gjejë. Ndërkohë, në sfond vazhdon paprajshëm ura-flamura…
3.
Në raftet e ftohta, atëherë kur shpresa dhe durimi kishin ngrirë, më zë syri një flamurth që ishte ngjyer në të kuqe. Ishte zënë shtrembër, ashtu që në njërin kënd të jepte ndjesinë që po bie, kurse në kepin tjetër idenë se po ngrihej. Më saktësisht, ndodhej në zgrip. Ashtu siç të gjitha vlerat e njeriut që përfaqëson. Shqiponja, briti djali; shqiponja, shqiponja, shqiponja… Askush nuk qeshi, ndërsa mua mu kujtua një rast përqeshësh, këtu e shumë vite më parë. Atëherë kur lëvizja në vendlindjen time të gjymtuar kishte rinisur, falë hapjes së pikës kufitare në Muriqan, me ç’rast ndër të parat herë më kishte rënë në dorë një pasaportë shqiptare. Tek duhet ta kisha shikuar me ëndje e kërshëri një dokument të tillë, me ëndje e kërshëri, ëndje e kërshëri, përsëritshëm e vazhdueshëm, përsëritshëm e teprueshëm, degjoj mes të qeshurash të zo’në e saj tek shprehet: epo, merre në shtëpi, të shkretën, kënaqu e, ma kthe kur të jeshë ngirë. Tanimë, ura-flamura, kisha përshtypjen që ishte shndërruar në ojna-shqiponja, ojna-shqiponja, ojna-shqiponja… Përfaqësuese të vetme të atdheut tonë të amputuar ishin katër salçiçe të vogla të mbështjella pakujdesshëm me një qese plastike të mbyllët që të shtynte të mendoje se mos në ndonjë cep shënohej: dashuroni kujdesshëm, hiv po ju ndjekë. Sapo duhet t’i kem prekur me dorë, më qe afruar njëri nga punëtorët e marketit që të më këshillonte se, nëse i dua për fëmijët, mos t’i marrë. Bum! Salçiçet e shqiponjës të dëmshme për shëndetin e fëmijëve.
E tepërt ta diskutosh me cilindo nga punonjësit çështjen: kremviçe apo salçiçe, salçiçe apo virshlla, virshëll apo vishkull. Nga të gjitha të përmendurat, fjalori i gjuhës shqipe njeh dhe sqaron vetëm termin e shtuar vishkull (thupër). Aty për aty m’u kujtua Poçari i Stambollit. Ndjesia që në të gjithë atë mejdan të shekullit të ri, atdheu jonë qëndronte poshtë një cope mishi të keq, të kallte datën më shumë se mall i poçarit. Djali që servirte mërzitshëm prodhimet nëpër rafte e që i lexohej në sy perspektiva e poçarit, po ashtu të mbyste shpresën: në një ditë të bukur, kur atdheu i tij i lirë të liberalizohej vizash (sic.), ai do të realizonte ëndrrën e jetës diku larg këtij vendi, qoftë edhe në ndonjë cep bote ku fjala shqipe s’blihet as s’ndihet në pazar.
Ky ishte epilogu i një ore gjeografie të sertë. Në fund, në vend të ziles, ra gongu. Të gjithë ishin përtokë, të rënë përtokë. Sfondin me togfjalësha naiv fëmijëror, tanimë e kishin pushtuar së pupthi ca nota lindore, të cilat shtonin tempon e konsumatorëve dhe diktonin një lumturi sui generis.
Argëzon Sulejmani
/Koha Javore/
