Nga Gjekë Gjonaj
Zhvillimin e kulturës në Ulqin gjatë shekujve e kanë përcjellë vështirësi të shumta dhe ajo deri më tash ka mbetur në margjina, sa i përket interesimit të institucioneve në nivel qendror e vendor. Mungesa e një strategjie për kulturën ka bërë që zhvillimin e saj ta përcjellin defekte të ndryshme, të cilat kanë reflektuar ngecje të këtij zhvillimi. Investimet në të gjitha fushat e artit në këtë qytet të lashtë bregdetar të trashëgimisë jo vetëm muzeale të mbijetesës historike, por edhe të trashëgimisë kulturore, të cilat i ruan me fanatizëm , kanë qenë të pakta. Konsideroj se nëse është diçka e anashkaluar këtu, ai është teatri, i cili është plotësisht i margjinalizuar , ndër vite të tëra dhe tash.
Përderisa teatri si institucion kulturor në të gjitha qytetet e mëdha shqiptare ka një histori të hershme dhe shumë shkolla të atjeshme janë shndërruar në “ teatër”, ku fëmijët përmes lojës intepretojnë shumëçka nga jeta, në Ulqin është e kundërta. Në këtë qytet për fat të keq as që ka lindur ndonjëherë teatri. Fakt i pabesueshëm për kohën e sotme të cilën e ka pushtuar teknologjia më moderne që ka ekzistuar ndonjëherë. Por, realitet i hidhur për qytetarët e tij. Ky qytet mbart vlera të trashëgimisë muzeale, por jo edhe edhe ato teatrale. Kjo s’do të thotë se kultura e artit nuk qëndron thell në shpirtin e këtij populli. Për njohës të fushës së tetarit arsyet e një mosinteresimi të institucioneve shtetërore për zhvillimin e skenës tearore për fëmijë dhe të rritur janë pikërisht institucionet.
Gjithësesi Ulqinit i duhet teatri . Qytetarët e tij shpresojnë dhe ëndërrojnë realizimin e kësaj dëshire të munguar ndër shekuj. Sepse një popull mund të jetojë edhe pa Ministri Kulture, siç jeton populli amerikan, apo siç jeton populli austriak pa Ministri Marine, por jo pa teatër. Në të gjithë botën e qytetëruar teatri përbën krenarinë estetike dhe arkitektonike të qendrës urbane dhe është ndoshta guri më i çmuar në gjerdanin e qafës së qytetit. Ky institucion mbi të gjitha është pjesë e krenarisë kulturore dhe qytetëruese.
Këtë nevojë shpirtërore , aq të domosdoshme për periudhën që po kalojmë më së miri e kanë kuptuar një grup artdashësish nga ky qytet të cilët para pak ditësh themeluan Organizatën Joqeveritare “ Teatri Teuta” me qëllim të ringjalljes së jetës teatrale dhe kulturore në Ulqin. Ky teatër ( e theksoj shqiptar) pritet që , krahas shprehjes artistike, të artikulojë mesazhe, që referencë do të kenë zgjimin e ndërgjegjes kolektive, në funksion të realizimit të aspiratave të përgjithshme kombëtare. Kjo pashmangshëm ndërlidhet me thënien e Volterit se “vetëm në teatër mund të mblidhet kombi”.
Për mua si njeri u kulturës dhe si adhurues i artit në përgjithësi dhe i teatrit në veçanti ky është një lajm i gëzuar për Ulqinin, një surprizë, një fitore e madhe për të gjithë. Andaj të gjitha strukturat e shoqërisë duhet ta përkrahin dhe ta ndihmojnë këtë nismë të këtyre artdashësve entuzistë. Sepse në asnjë vend ku nuk ka teatër, muze , jetë kulturore e sociale, nuk ka qytetërim . E çdo qytetërim ka nevojë për vlera shpirtërore e kulturore. Ashtu si edhe njeriu që nuk mund të jetojë vetëm për të përmbushur nevojat e tij fizike , ashtu edhe çdo qytetërim nuk mund të ekzistojë pa i pasur këto vlera . Në këtë kontekst citojmë Frederiko Lorkan, i cili thotë : “ Një popull pa teatër ka vdekur, ose do të vdes”.
