(Me shkas nga “Ndërmjet”, dokumentar i Haxhi Shabanit)
Shkruan Argëzon Sulejmani
Dokumentari në fjalë për të pranishmit e mbrëmjes promocionale do të mund të paralelizohej me albumin personal të jetës së gjithsecilit prej tyre i cili përsa shfletohet me ngadalësi, imazhet nisin lëvizje, marrin jetë, kthejnë në kohë, ngjeshin përgjegjësi, ndërdozojnë nostalgji, ankth e faj deri në përplasjen e kopertinave, me mendjen se ashtu i nxirret inati një kohe. Përballja me vetveten në ringun e kohës përbën përgjithnjë një proces rrëmihës që të udhërrëfen deri në mbytje ose të mbytë nga udhërrëfim.
Duke mos e ndarë aspak mbrëmjen promocionale nga vet filmi, ngase aty shpesh-herë kupton vet thelbin e punës, i bashkangjitem konkluzës së autorit se emigrimi tek shqiptarët nga një nevojë e kohës për fizikun ka kaluar në obsesion të kohëve për psikën. Kjo tregon që, jo veçse klasa udhëheqëse e këtyre viseve, por mbase komuniteti në tërësi, është i prirur nga “nevojat e stomakut”, egoizmi dhe horizonti i gjymtë.
Marrë çdo shikues si nxënës, meqenëse vet autori biografinë e jetës e përmbushë dhe me punë pedagogjike, dua të besoj që qëllim më vete kishte vet eventi promocional: shpresën që, do të dalë një nxënës i mirë që do të kthejë velat ndaj kohëve.
AKUJT E DIELLIT
Nisur nga praktika e përditshmërive të dekadave të fundit, “Ndërmjet” është i rreptë, konçiz e i pashpirt kur flet me gjuhën e shifrave, kur si nëpër dhëmbë bëlbëzon, që: më nuk i kemi (as) numrat. Tivari, Rozhaja, Plava, Gucia janë beteja të humbura që do të mund të shërbenin si udhërrëfim para se përgjithnjë të mbyteshim. Brezat e rinj dhe mendësitë e po këtyre brezave duket të veprojnë edhe më tej si akuj që bëjnë sikur i luten simbolit dhe amanetit të të parëve – Diellit. Imazhet domethënëse që përçohen me përplot kujdes sikur flasin me dritën se: dielli nuk di të falë, dielli nuk di (veç) të ngrijë. Me objektiv të papërcaktuar paraqiten: Ulqini, Kraja, Malësia, Ana e Malit. Të jenë vallë këta ishuj, ajsbergë apo kepa velanijesh në fundosje!?
ÇORJENTIMI
Lundronjësja që parakalon brigjeve të Adriatikut është një tjetër simbolikë për udhën e pafund të këtij populli. Si çdo rrugë, për t’u realizuar përshtatshëm, kërkon një nismë, më pastaj një rrjedhë, në emër të një qëllimi. Duke qenë të pa qëllim, për 1001 arsye, gjendemi para faktit që valët luajnë me fatet njerëzore si të jenë këta pulëbardha të pakrahë. Të keqmësuar me lojën e rrugës, për më keq duke e marrur gjithnjë e më shumë rrugën si lojë, personazhet e këtyre trevave mbeten “ushtarë të rrugëve”, të lënë po rrugëve nga “të vetët” e “të huajtë” ose të hutuar nga komandot e shumëanshme.
SANDUIÇI I KRAVATËS
Pjesa më pikante e dokumentarit, padyshim, ishte të krahasuarit e fatit të një komuniteti me rriskat e sanduiçit. Thjeshtëzimi deri në këtë pikë i një çështjeje tregon për njohjen detale të dukurisë nga ana e ekipit realizues si dhe sheshëzimin e saj për syrin e mendjen e çdo të sado interesuari. Në analogji me Adamin e Mollën (kërcen) e Tij, të parin që lakmia i’a mbyti logjikë e ndalesë, e që trendet e veshjeve për meshkuj e marrin si pikëorjentim për lidhjen e kravatës, sanduiçin relativizues do të mund ta quajmë ‘’Sanduiç i Kravatës’’ për vet faktin që brenda e jashtë kufinjve të çështjes e fateve në fjalë, shumë qafë kanë harkuar rreth vetes mëndafshe shëndritëse si flamuj të prezantimit të frymëve të ngjarjes. Në frymën e Adamit, të parët edhe mund të priren e furren nga lakmia, por kjo nuk ua zhbën dot parësinë.
I ndaluar ose jo, sanduiçi, tashmë është provuar, kapërcyer, dhjamuar e mortënuar nga gurmazë vendas, fqinj e të huaj. Shpresa se do të mbetej në fytin e ndonjërit e që shokët do të merrnin mësim ishte opsioni i vetëm i një komuniteti jashtë çdo vendimmarrje vitale.
Koha, veçmas kur flet me shifra, është sëpatë dhe ajo ka treguar që dhe shpresës t’i jemi adresuar mëkot.
Janar, 2016.
