Diaspora jonë i drejtohen kryeministrit të Malit të Zi: Kërkojnë transparencë dhe respektim të të drejtave të pakicës shqiptare

Ilustrim: Një nga plazhet e Ulqinit

Në një letër të hapur drejtuar kryeministrit të Malit të Zi, Milojko Spajiç, një grup i gjerë i organizatave dhe përfaqësuesve të diasporës shqiptaro-amerikane ka shprehur shqetësime serioze për mënyrën si po zhvillohet projekti i madh i Plazhit të Madh në Ulqin. Marrëveshjet e fundit me Emiratet e Bashkuara Arabe, të cilat hapin rrugën për zhvillime të konsiderueshme në këtë zonë me rëndësi ekologjike dhe kulturore, janë cilësuar si jotransparente dhe në kundërshtim me standardet demokratike dhe ligjore të vendit, shkruan Ulqini Online.

Letra thekson përjashtimin e autoriteteve lokale të Ulqinit dhe komunitetit shqiptar nga procesi vendimmarrës, duke theksuar shkeljen e parimeve të autonomisë lokale, të drejtave të pakicave dhe standardeve evropiane për zhvillim të qëndrueshëm. Firmëtarët e letrës kërkojnë pezullim të menjëhershëm të procesit dhe përfshirje të plotë të komunitetit lokal në çdo hap të mëtejshëm.

Në vijim gjendet teksti i plotë i letrës:

PËRMES EMAIL-IT

kabinet@gov.me

27 prill 2025

I nderuari Milojko Spajiç

Kryeministri i Malit të Zi

Karagjorgjeva bb

Podgoricë, Mali i Zi

Subjekti: Marrëveshjet e Emirateve të Bashkuara Arabe që ndikojnë në Plazhin e Madhe : Transparenca, Të drejtat e pakicave ,dhe shqetësimet për pajtueshmërinë me BE-në

I nderuari kryeministër Spajiq,

Ne, anëtarët e komunitetit shqiptaro-amerikan, të cilët mbajmë lidhje të thella personale dhe historike me Malin e Zi – veçanërisht me Ulqinin – po ju shkruajmë për të shprehur shqetësimet tona serioze në lidhje me miratimin e fundit nga Parlamenti i Malit të Zi të dy marrëveshjeve kontraverse me Emiratet e Bashkuara Arabe (EBA). Këto marrëveshje hapin rrugën për zhvillimin e Plazhes Madhe të Ulqinit, një projekt në shkallë të gjerë që tashmë ka shkaktuar zemërim të konsiderueshëm publik.

Edhe pse ne mbështesim zhvillimin e këtij rajoni nga shteti ose nëpërmjet investimeve të huaja direkte (IHD ), procedurat aktuale, të cilat po zhvillohen me nxitim dhe u mungon transparenca thelbësore, duke shkelur si ligjet vendase ashtu edhe ato ndërkombëtare po na shqetsojnë.

Procesi deri më tani ka përjashtuar qeverinë lokale komunale të Ulqinit, banorët dhe ekspertët përkatës kombëtarë dhe ndërkombëtarë. Këto përjashtime janë në kundërshtim me normat e BE-së dhe minojnë kornizat ligjore, parimet demokratike dhe të drejtat e pakicës shqiptare.

Mosmarrja në konsideratë e palëve të interesuara lokale jo vetëm që bie ndesh me Aktin e Planifikimit Hapësinor dhe Ligjin e Pronës Shtetërore të Malit të Zi, të cilat kërkojnë konsultim dhe qeverisje të drejtë, por edhe përkeqëson sfidat historike. Në mënyrë specifike, Neni 64 i Ligjit të vitit 2009 për Pronën Shtetërore në lidhje me çpronësimin e tokës ne pronësi të Komunës se Ulqinint , si dhe pjesa e pabarabartë e Ulqinit e reduktuar në “zero” në ish-ndërmarrjet shtetërore të vendosura brenda juridiksionit të Komunes të Ulqinit e ndërlikon më tej çështjen. Këto mangësi procedurale janë në kundërshtim të plotë me standardet e qeverisjes që Mali i Zi është zotuar të mbështesë, veçanërisht në dritën e përpjekjeve të tij për anëtarësim në BE.

Plazhi i Madh ka një rëndësi ekologjike në shkallë ndërkombëtare, duke përfshirë ekosistemin e Ada Bojanës dhe Kripores së Ulqinit, dhe mbart vlerë të konsiderueshme kulturore për komunitetin shqiptar. Ndërmarrja e zhvillimit pa mbrojtje të rrepta mjedisore dhe pa përfshirjen e banorëve vendas përbën një kërcënim për dëme të pakthyeshme. Ne mbështesim fuqimisht që, për të arritur sukses afatgjatë, çdo plan zhvillimi duhet t’i përmbahet standardeve të qëndrueshmërisë në përputhje me udhëzimet e BE-së, Kombeve të Bashkuara dhe UNESCO-s.

Ekzistojnë çështje sistemike që lidhen me Ligjin për Burimet Detare (Morsko Dobro) që centralizojnë autoritetin bregdetar dhe minojnë qeverisjen lokale, duke margjinalizuar kështu popullsinë shqiptare të Ulqinit dhe duke shkelur parimin e subsidiaritetit. Mbështetja e Konventës Kornizë të Këshillit të Evropës për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare kërkon angazhimin aktiv të komunitetit shqiptar në vendimet që ndikojnë në jetën e tyre. Ne kundërshtojmë fuqimisht çdo përpjekje për të anashkaluar procesin e rregullt ligjor përmes rrugëve të shkurtra legjislative “Lex Specialis “.

Për t’iu përgjigjur këtyre shqetësimeve dhe për të siguruar që zhvillimi të jetë në përputhje me detyrimet dhe angazhimet ligjore dhe ndërkombëtare të Malit të Zi, ju nxisim me respekt që të ndërmerrni menjëherë veprimet e mëposhtme:

Të pezullohen të gjitha negociatat në lidhje me Plazhin e Madh derisa qeveria komunale e Ulqinit dhe palët e interesuara lokale të jenë plotësisht të angazhuara në procesin e vendimmarrjes me ndikim domethënës.
Të kryejë auditime të paanshme dhe gjithëpërfshirëse për të shqyrtuar statusin ligjor të projektit, efektet mjedisore, implikimet sociale dhe përputhshmërinë me standardet e BE-së, duke siguruar që rezultatet të jenë të arritshme publikisht.
Riafirmoni publikisht angazhimet e Malit të Zi dhe të qeverisë suaj ndaj parimeve të autonomisë komunale, mbrojtjes së të drejtave të pakicave kombëtare sipas ligjeve vendase dhe ndërkombëtare, si dhe zbatimit të rregulloreve transparente të BE-së për këtë projekt.

Si mbështetës të investimeve, ne besojmë se një e ardhme e qëndrueshme për rajonin arrihet më së miri përmes financimit transparent nga investitorë të respektuar ndërkombëtarë, në bashkëpunim me organet shtetërore dhe lokale qeverisëse. Ne jemi të përkushtuar që çdo zhvillim në Ulqin dhe Mal të Zi të ketë sukses dhe të shmangim shumë raste të kaluara ku entuziazmi i pritur u shndërrua në zhgënjime publike.

Zhvillimi duhet t’u shërbejë interesave afatgjata të të gjithë qytetarëve, duke respektuar sundimin e ligjit, integritetin mjedisor dhe trashëgiminë kulturore.

Ne e vlerësojmë vëmendjen tuaj ndaj këtyre çështjeve kritike për votuesit tuaj dhe presim përgjigjen tuaj të shpejtë.

Me respekt,

Fondacioni Kulturor Shqiptaro-Amerikan

aacforg@aol.com

cc: Jakov Milatoviq , President i Malit të Zi

Nënshkruesit:

Cafo Boga, Sado Dollaku , Mark Gjonaj, Sabri Gjoni , Richard Lukaj , Nik Markola , Etrita Ibroci , Naser Cobi.

Organizatat Mbështetëse:

Federata Pan- Shqiptare e Amerikës -VATRA

Keshilli Koordinata për Diasporën -KKD

Shqiptaro Amerikane Ulqini – Çikago

Shoqata Shqiptaro-Amerikane Ulqini – Nju Jork