Nga: Nagi Husaj
Tivati ka rreth 14 000 banorë.
Emri Tivat, ekzistenca e të cilit është dëshmuar si qytet që i takon shek.lll p.e.s.
Sipas shumicës së burimeve, emri vjen nga Mbretëresha Ilire Teuta, i cila kishte një vendbanim në Risan për qëndrime verore në mes të kishës së Shën Roco në Donjë Lastvë dhe Seljanovë. Emri mund të vijnë nga emrat e shenjtorëve të vjetra të krishtera: Shën Theodulus, Theodocius ose Theodotus. Përveç emrit popullor Theudo, një shprehje latine latus Tiuveti vjen nga shekulli i 16-të. Së fundi, emri rrjedh nga fjala “touto” qytetin e Celtic.
Tivati, qyteti më i ri në zonën e Bokës është themeluar në pllajë në fund të Vrmacit. Sipas arkivave te Kotorrit (më pas i quajtur “Cattaro”), emrat e mëposhtme të përmendura këtu në shekullin e 14: Teude, Theode dhe Theudo lidhur me mbretëreshës Teuta.
Zbulimet arkeologjike në kohët moderne tregojnë se kjo zonë ka qenë e banuar që nga kohët parahistorike. Shumë vende tregojnë se ka pasur Roman të lashtë dhe vendbanimet greke atje. Grekët njihëshin si ndërtimtar të shkathtë dhe banonin aty ku punonin. Barret nga periudha romake u zbuluan në Lastva dhe Opatovë.
Në mesjetë tokat pjellore në zonë i përkisnin kryesisht aristokratëve Cattaro, Perçan dhe Dobrotës. Pasuria e kështjellave ishin atje, si dhe kisha kolektive të St. Anton e cila daton nga 1373.
Pjesë e këtij trashëgimi, e cila ishte pronë e familjes pasur Dalmato Italiane Buca, është një shtëpi historike që sot është muze galerishë në Tivat.
Rezidenca e Mitropoliti Zetan është ndërtuar nga 13 e deri në fillim të shekullit të 15 në ishullin Prevlakës.
Tivati (i quajtur Teodo në Venetian), ishin nën Republikën e Venedikut, si pjesë e Venetës së Shqipërisë që nga nga 1420 deri më 1797. Gjatë këtyre shekujve Teodori ka pasur zhvillim të madh ekonomik që tërhequr shumë refugjatë serbë nga zonat osmane. Disa ndërtesa në stil venecian mbeten sot si dëshmi e të lashtësisë.
(Vlen të përmendim se pikërish në fillim vitëve 1700, filluan shpërnhuljet masive e fisit Shkrel i cili ishte nder fiset më të lashta Ilire. Caku i tyre ishte kryesish jugu).
Zhvillimi i shpejtë modern i Tivatit ka filluar në gjysmën e dytë të shekullit të 19, kur perandoria austriake kishte ndërtuar një arsenal detare për flotën e saj. Por akoma qyteti e kishte formën e vetë duke zhvilluar industritë e vogla. Në fillim të vitit 1918, në marina e Tivati u rebelua kundër Perandorisë së fuqishme austriake. Me miratimin e madh dhe mbështetjen, njerëzve nga ky rajon bëhen ndjekja e veprimtarëve revolucionar. Periudha mes dy luftërave botërore u shënua me aktivitetin e sindikatës në Raçicë, Krtoli dhe Arsenal. Ndërmjet 1941 dhe 1943 qyteti ishte pjesë e Dalmacisë nën administratën italiane.
Në 1889 austriakët e ndërtuan Navalin dhe më pas u përdor si një bazë ushtarake detare në marinën italiane, ushtrisë dhe më vonë ra nën qeverinë e Jugosllisë nën Republikën e Malit të Zi.
Pronari i ri i bazës detare, miliarderi kanadez Peter Munk, njoftoi planet në vitin 2011 për të ndërtuar në Tivat si një marinë luksoze për mega Yachts “Porto të Malit të Zi”, të cilën ai pretendon se do të transformojë qytetin në “në Monako të Adriatikut Jugor. /dardania sacra/
