Nga Frank Shkreli
Të Mërkurën, gazeta Telegraf e Tiranës kishte botuar një lajm tepër shqetësues për të gjithë ata që besojnë në lirinë e shtypit dhe në lirinë e fjalës, si pjesë e pandarë e një shoqërie demokratike. Në deklaratën e botuar nga Telegraf thuhet se “Organizatat më të mëdha të gazetarëve në Shqipëri janë njohur sot me nenin 13 të projektligjit, ‘për organizimin dhe funksionimin e institucioneve për të luftuar korrupsionin dhe krimin e organizuar’, si pjesë e paketës për reformën në drejtësi.” S’do mend se ky nen me të drejtë ka shkaktuar shqetësime dhe reaagime të ashpëra në radhët e gazetarëve të cilët e konsiderojnë këtë masë nga ana e autoriteteve shqiptare si një “censurë të re” të sanksionuar me ligj, nëqoftse miratohet nga parlamenti shqiptar. Në deklaratë thuhet se sipas këtij neni, “Çdo lloj influence e papërshtatshme e ushtruar mbi punën e prokurorëve të posaçëm apo aktivitetin e tyre mbi çështje konkrete publike, mediave apo çdo mënyre apo personi tjetër që ndikon mbi pavarësinë e prokurorëve gjatë ushtrimit të detyrave të tyyre me ligj”.
Propozuesit e këti neni duket se mendojnë që korrpucioni dhe krimi i organizuar duhen luftuar duke i mbyllur gojën medias dhe duke shtypur fjalën e lirë. Mos vallë media dhe fjala e lirë e kanë fajin për korrupsionin dhe krimin e organizuar në Shqipëri!?
Në deklaratën e botuar në gazetën Telegraf thuhet se në nenin e propozuar, “Specifikimi për mediat është një akt i pastër censure dhe me rrezik për demokracinë. Është një këthim pas, kur fjala dhe mendimi i lirë konsideroheshin agjitacion dhe propagnandë”, thuhet në deklaratën e shoqatave të organizatave të gazetarëve shqiptarë, botuar në gazetën Telegraf. Ato me të drejtë theksojnë se, termi i përdorur në nenin 13, “Influencë e papërshtatshme, krijon hapësirë për çdo lloj interpretimi për të kërkuar dënimin e gazetarëve. Mjafton që një prokuror ta cilësojë si të papërshtatshme raportimin e një media dhe gazetari të gjendet përpara bankës së të akuzuarit”, thuhet në deklaratë.
A duhet të binden ende autoritetet shqiptare sot, pas 25 vjetë post-komunizëm në Shqipëri, se ushtrimi i fjalës së lirë dhe liria e shtypit janë vlerat thelbësore të një shoqërie që e quan veten demokratike, ose që pretendon të jetë e tillë, vlera këto cilat njëkohsisht janë edhe themeli i vendeve dhe organizmave euroatlantike, të cilëve Shqipëria pretendon se dëshiron t’u bashkohet.
Liria e fjalës dhe e medias është ndër vlerat thelbësore të Bashkimit Europian, ndërsa këtu në Shtetet e Bashkuara liria e shtypit mbrohet nga artikulli i parë i kushtetutës, ndërkohë që mund të ketë edhe ndonjë kufizim si në Europë ashtu edhe në Amerikë, siç është për shëmbull ligji kundër shpifjeve. Edhe në këto vende ka patur raste abuzimi me të drejtën dhe lirinë e medias dhe ushtrohet trysni ndaj medias nga politikanët, madje e dhe sot. Por gazetarët janë të mbrojtur nga artikulli i parë i kushtetutës amerikane.
Edhe në Shqipëri, ashtu siç thuhet në deklaratë, kodi penal përcakton të gjitha rastet në të cilat një indidvid ka të drejtë të padisë këdo, përfshirë edhe gazetarët. Prandaj lindë pyetja pse autoritetet kanë vendosur të propozojnë tani një nën i tillë. Fatkeqsisht, politikanët shqiptarë, tani dhe në të kaluarën, në marrëdhënjet midis tyre dhe në takime me përfaqsues të medias shpeshëherë kanë venë në dukje të zëmëruar se përsa u përket pikëpamjeve të tyre mbi fjalën e lirë dhe lirinë e medias, ata fatkeqsisht janë më afër qëndrimeve të “putinëve”, “erdoganëve” dhe “ajatollahëve” të kësaj bote, se sa ndaj vlerave perëndimore mbi lirinë e fjalës dhe të medias. Nuk kanë munguar, sfidat, kërcënimet dhe as fyerjet e udhëheqsve më të lartë shqiptarë ndaj përfaqsuesve të medias në të kaluarën duke e cilësuar median shqiptare, ndër të tjera, si një “kënetë mediatike”, madje edhe Zërin e Amerikës si një radio “kafeneshë”.
Në çdo shoqëri demokratike media ka rolin dhe përgjegjësitë e veta, që ndër të tjera, të mbikqyrë veprimtaritë e qeverisë dhe të zyrtarëve të saj, duke raportuar faktet përgjithësisht dhe objektivisht, përfshirë edhe përspektiva të ndryshme por pa munguar edhe pikpamjet që mund të mos jenë në përputhje me politikat zyrtare të qeverisë. Kjo, në të vërtetë është detyra kryesore e medias së lirë dhe të pavarur dhe që njëkohsisht të mundësojë edhe qytetarët e thjeshtë të jenë më mirë të informuar, ashtuqë ata të jenë më në gjëndje të influencojnë pozitivisht aktet dhe veprimtaritë qeveritare në përgjithësi dhe punën e zyrtarëve të lartë në veçanti. Për ndryshe, siç ka thënë dikur Xhorxh Washingtoni, “Nëqoftse na mohohet liria e fjalës, atëherë si memecë në heshtje, do na çojnë si delet në kasaphane.”
Liria e shtypit është baza e vlerave universale të drejtave të njeriut në përgjithësi dhe e rëndësishme për të gjithë, përfshirë Shtetet e Bashkuara, ka theksuar Presidenti amerikan Barak Obama me rastin e Ditës Botërore të Lirisë së Shtypit. Ai ka lavdëruar profesionin e gazetarit, duke nënvijuar se në punën e tyre gazetarët, “ekspozojnë padrejtësitë dhe mbajnë përgjegjës udhëheqsit si unë”, ka thënë ai. Z. Obama theksoi me atë rast se, “Ajo që është gjithashtu me rëndësi është fakti se duhet folur haptazi dhe shpesh në mbështetje të këtyre vlerave të cilat janë të garantuara nga Kushtetuta jonë dhe nga të drejtat themelore që ajo përmban, por që ne besojmë se këto vlera nuk janë thjeshtë vlera amerikane. Ne besojmë se disa vlera themelore, siç është liria e fjalës dhe e ndërgjegjes, është një e drejtë njerzore, por njëkohsisht është edhe e drejtë universale — një liri, zbatimi i së cilës më në fund e bën këtë botë më të mirë dhe më të fortë për të gjithë ne”, ka thënë udhëheqsi amerikan.
Por ti këthehemi nenit 13 të projektligjit “për organizimin dhe funksionimin e institucioneve për të luftuar korrupsionin dhe krimin e organizuar” në Shqipëri. Në deklaratën e shoqatave të gazetarëve shqiptarë botuar në gazetën Telegraf, u bëhet thirrje, “deputetëve shqiptarë të heqin menjëherë këtë nen regresiv nga projektligji dhe mos ta kalojnë për votim në Kuvend.” Ata thonë se ky nen “përbën një kërcënim të hapur për lirinë e shprehjes dhe si i tillë nuk mund të diskutohet e aq më pak të votohet në një vend që synon të jetë pjesë e Bashkimit Europian.”
Liria e shtypit dhe e fjalës, si për të gjithë popujt e përparuar, ashtu edhe për shqiptarët, duhet të jetë një vlerë dhe e drejtë bazë që duhet të mbrohet dhe të kultivohet me çdo kusht dhe çdo ditë. Është detyra e shoqërisë në përgjithësi dhe e Kuvendit në veçanti — e përfaqsuesve të popullit pra –që të sigurojnë dhe jo të kufizojnë zbatimin e plotë të lirisë së shtypit duke sanksionuar me ligj shkeljen e kësaj të drejte themelore universale të njeriut. Prandaj mos votoni nenin kundër lirisë së medias dhe lirisë së fjalës! Stop kërcënimeve ndaj lirisë së medias!
